Politiek en maatschappij
De kunst wordt ingehaald door de werkelijkheid.
September 2022.
Absurdisme en escapisme waren vooral stijlmiddelen die door kunstenaars werden gebruikt. Inmiddels wordt er in de publieke ruimte vaak niet eens meer een poging gedaan om recht praten wat krom is en het wegduiken voor de realiteit te verbergen. Leugens, wensen en fantasieën worden als waarheid gepresenteerd. Bevallen de feiten je niet, dan verzin je er zelf een paar.
Het in de kunsten decennialang populaire ‘ontwrichten’ en ‘op het verkeerde been zetten’ is binnen de social media een mainstream activiteit geworden en inmiddels ook behoorlijk afgezaagd...Daarom zijn kunstenaars daarmee opgehouden.
En dan al die fotogenieke crises. Bij onderstaande situaties, op het vliegveld Heathrow (zomer 2022), of de bestorming van het Capitool in Washington (januari 2021) zie ik qua verschijningsvorm eigenlijk geen verschil meer met kunstinstallaties, performance-art en theater.
Bestorming van het Capitool, 2021
Draagt die ontwikkeling er aan bij dat hedendaagse kunstenaars steeds vaker het virtuele gebied verlaten en juist maatschappelijke taken op zich nemen? Politieke, wetenschappelijke of sociale invloed uitoefenen?
Citaat uit de Column van Casper Thomas /Groene Amsterdammer / 17 november 2021
….”Die transactie is een voorbeeld van waar het manifest over gaat: virtualisme, oftewel van de politiek van de verzonnen werkelijkheid. De auteur van het manifest, bestaande uit vijftien stellingen, is Bruno Maçães, oud-Europa-minister van Portugal en geopolitiek intellectueel. In zijn uitleg is virtualisme de ideologie die volgt op het dominante liberalisme. ‘Onder het virtualisme gaan de grote politieke verschillen niet langer over de verschillen tussen links en rechts maar die tussen fictie en realiteit’, zo luidt stelling vijf.
Om te begrijpen wat Maçães bedoelt: kijk naar de grote maatschappelijke kwesties van dit moment, pandemie en opwarming van de aarde. In beide gevallen botst de werkelijkheid, respectievelijk ziekte en een extremer klimaat, met fictie waaraan het makkelijk laven is: dat je door kunt gaan met fossiele brandstoffen. Dat mensen moeten kunnen leven precies zoals ze altijd deden.
‘De realiteit heeft tirannie of bemoeienis vervangen als het grootste politieke kwaad’, luidt stelling vier van het manifest. Wie klaagt dat indammen van covid of het tegengaan van klimaatopwarming te veel inbreuk op persoonlijke levenskeuzes betekent, vindt eigenlijk dat menselijke verzinsels boven biologische realiteit moeten staan en is daarmee een virtualist.”
……….(gaat nog verder)”
Cartoons, hierboven: Met de klok mee Phil Hands, Bruce Plante
Uit de column ‘Bubbel’ van Joost de Vries in de Groene Amsterdammer:
“(…)In een essay in The New York Times plaatste Jaron Lanier – een van de grondleggers van virtual reality en nu een van de slimste critici van Silicon Valley – Kanye dit weekend in een illuster trio.
Voor het tijdperk van social media kwam Lanier Donald Trump weleens tegen, en Trump trof hem als een man die zelf ook wel kon lachen om zijn eigen stripfiguurstatus. Elon Musk leek hem een serieuze ondernemer, die zich vastbeet in technologische vernieuwing. En Kanye: een serieuze, denkende kunstenaar.Al die imago’s zijn door eigen toedoen weggevaagd. Kanye is, helaas, Ye. Trump leeft in een hallucinant narcistische bubbel en Musk verspreidt complottheorieën over de aanslag op Nancy Pelosi.
Wat je ziet, zegt Lanier, is een versmelting van persoonlijkheden die ooit uniek waren; de opzichtige zakenman-playboy, de obsessieve ontwerper en de jonge rapper zijn allemaal veranderd in exact hetzelfde type. Dat van de klierende pestkop op het schoolplein, die alles roept voor aandacht, die zich laat afleiden voor onbenullige ruzies over kleinzerige dingen.
Lanier noemt het ‘Twitter poisoning’. Wat zijn de symptomen? Waar er eerst trots was, is er nu kinderlijke onzekerheid. Waar traditionele ‘strongmen’ vroeger overal boven stonden, is de moderne social-media-alfaman er eentje die klaagt en zeurt en piekert’.(…)
Social media geeft je overal, de hele dag, feedback; je ziet continu wie je liket, wie het met je oneens is, wie je doortweet of negeert. Het gevolg is dat figuren als Kanye, Trump en Musk het gevoel hebben dat ze oneindig populair zijn (door hun tientallen miljoenen volgers) en oneindig aangevallen (door iedereen die zijn kritiek uit). In beide gevallen geeft het het gevoel dat ze het epicentrum van de wereld zijn.(…)”
